Tekstualia
Kwartalnik „Tekstualia” to ogólnopolski kwartalnik literacko-naukowy o charakterze interdyscyplinarnym, który ukazuje się od 2005 roku. Redaktor Naczelną pisma jest nieprzerwanie Żaneta Nalewajk-Turecka, dr hab., pracownik naukowy Uniwersytetu Warszawskiego. W piśmie tym łączone są zagadnienia związane z literaturą, sztukami plastycznymi i naukami humanistycznymi. Do zadań, które realizuje należą zarówno popularyzacja wybitnych dzieł literatury, promocja twórców stawiających pierwsze kroki w życiu literackim, jak i prezentacja na kartach periodyku wyników badań prowadzonych przez autorytety naukowe oraz młodych badaczy.
Wartość kwartalnika została doceniona przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, dzięki czemu „Tekstualia” otrzymały dotacje w ramach programów operacyjnych „Promocja czytelnictwa” oraz „Literatura i czytelnictwo”. W 2009 roku „Tekstualia” zostały dołączone do listy czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (decyzja z dnia 16 lipca 2009). Od 2009 roku kwartalnik dołączył do grona partnerów projektu „Review within Review” („Czasopismo w czasopiśmie”), którego partnerami są periodyki literackie i literaturoznawcze publikowane w państwach Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej (tj. w krajach grupy wyszehradzkiej – Czechach, Słowacji i na Węgrzech – oraz w Słowenii, Austrii, Rumunii, Serbii, Macedonii, Chorwacji). Czasopismo ukazuje się pod patronatem honorowym Dziekana Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, prof. dra hab. Zbigniewa Grenia.
Czasopismu przyświecają idee:
- integracji środowisk twórczych oraz naukowych;
- eksponowania wielu punktów widzenia;
- podkreślania związków współczesności z tradycją;
- stwarzania sprzyjających warunków i atmosfery dla dialogu pokoleń.
Pismo jest dostępne m.in.:
- w kawiarni Domu Kultury Śródmieście,
- w prenumeracie
(w celu nabycia prenumeraty napisz na: tekstualia[at]dks.art.pl)
Prezentowany numer „Tekstualiów” poświęcony został katabazie i nekii oraz przekształceniom tych toposów. „Technika mikroskopijnych badań filologicznych pozwoliła nam odkryć w tekstach różnego pochodzenia elementy o identycznej strukturze, które powinniśmy uznać za konstanty wyrazu w literaturze europejskiej”, pisał onegdaj Ernst Robert Curtius.
Gdyby szukać początków szeroko rozumianego nurtu lingwistycznego w poezji polskiej, którego podstawowym znakiem rozpoznawczym jest uchwytna w utworach tendencja do eksperymentu językowego, w pierwszej kolejności trzeba by przypomnieć wiersze Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego i Cypriana Norwida.
Im mniej piszemy listów, tym więcej czytamy listów z epoki przedmailowej. Dlatego epistolograficzny numer „Tekstualiów” wzięliśmy w ramę teoretyczną. Otwiera go rozmowa z Anitą Całek, autorką Nowej teorii listu (2019), a zamyka artykuł Franciszka Drąga o korespondencji elektronicznej.
Prezentujemy Państwu wydanie „Tekstualiów”, którego celem jest analiza materiałów źródłowych i opracowań dążąca do usystematyzowania wiedzy na temat początków komparatystyki literackiej, która legła u podstaw dyscypliny naukowej rozwijającej się w Europie pod koniec XVIII i w pierwszej połowie XIX wieku.
W bieżącym numerze „Tekstualiów” tematem przewodnim są literackie i filozoficzne konteksty twórczości Dostojewskiego, a więc zespoły odniesień konieczne/przydatne przy próbach namysłu nad jego pisarskim dziełem.
W numerze 3 (66) 2021 redakcja „Tekstualiów” zaprasza do namysłu nad formami gatunków hybrydycznych w literaturze i sztuce.
W drugim numerze „Tekstualiów” w 2021 roku zajmujemy się zagadnieniami transferów literackich, przekładów (także tych zapośredniczonych przez język inny niż język oryginału) oraz ich recepcji.
Na 2021 rok przypada setna rocznica urodzin i 7 rocznica śmierci Tadeusza Różewicza, wybitnego poety, dramatopisarza i prozaika uważanego za jednego z największych nowatorów w literaturze polskiej XX wieku i jednego z najlepszych diagnostów mechanizmów rządzących jednostką i społeczeństwem.
Konwencjonalnie przyjętym momentom przełomów stuleci często towarzyszy z jednej strony wzmożenie ludzkich lęków, z drugiej zaś – nadziei. Christoph Bode w interesującym szkicu zatytułowanym „Liminal Projections: Utopian and Apocalyptic Visions”, 1790s: 1990s określił te reakcje mianem projekcji liminalnych – o apokaliptycznym lub utopijnym charakterze.
W numerze 3 (62) „Tekstualiów” 2020 zajmujemy się zagadnieniami związanymi z krytyką naukową. Zastanawiamy się nad celami, funkcjami i kryteriami wartościowania stosowanymi w krytyce tekstu naukowego oraz ich hierarchią zarówno w kontekście rozwoju humanistyki cyfrowej (dr Katarzyna Gędas, IBL PAN), badań biosemiotycznych prowadzonych na styku humanistyki i przyrodoznawstwa (dr Katarzyna Machtyl, UAM), jak i w odniesieniu do konkretnych gatunków tekstu krytycznego (dr Anna Folta-Rusin, UJ) oraz indywidualnych projektów szeroko rozumianej refleksji krytycznej – takich jak ten – Jarosława Marka Rymkiewicza zakładający intencjonalne odejście od metodyczności i zwrócenie się przeciwko paradygmatowi naukowemu (Marcin Czardybon, UW). (...)
Numer 2 (61) „Tekstualiów” 2020 poświęcony autobiografii w kulturze na różne sposoby udziela odpowiedzi na pytania o to, jakie bywają diagnozy sytuacji współczesnej autobiografii oraz jakie są podłoża współczesnej ekspansji autobiografizmu w kulturze.
Zapraszamy Państwa do lektury „Tekstualiów” 2020, nr 1 (60) poświęconego relacjom literatury i sztuki filmowej. Przeważająca większość tekstów w numerze traktuje o problemie filmowej adaptacji (tekstów literackich).
W numerze 4 (59) 2019 pod redakcją Tomasza Wiśniewskiego podejmujemy temat „Filozofii śmiechu”. Śmiech we współczesnej kulturze przejawia się na wiele sposobów, niejednokrotnie ujawniając ambiwalencję przypisywanych mu znaczeń. Wielość gatunków, w które wpisany jest śmiech, odmienność reakcji na niego, zróżnicowanie kulturowe nabierają istotnej roli po latach badań nad przełomowymi dziełami Bergsona oraz Bachtina.
W numerze 3 (58) 2019 „Tekstualiów” zajmujemy się kwestią genologii transmedialnej. „Genologia transmedialna – jak pisze w swoim artykule Bartosz Lutostański – to dział semiotyki kultury, zajmujący się badaniem i systematycznym opisywaniem gatunków i mediów składających się na dany komunikat transmedialny, a nie gatunków autonomicznych, których ontologia opierałaby się na charakterystyce transmedialnej – takie jak dotąd nie istnieją.
W 2 (57) numerze „Tekstualiów” 2019 Czytelniczki i Czytelnicy znajdą teksty poświęcone zapomnianym aspektom literatury polskiej międzywojnia. Jest to tylko część prac, które napłynęły do redakcji na nasze zaproszenie. Tak wielkie zainteresowanie tematem świadczy o tym, że kwestia jest warta uwagi, badań i dyskusji. (…)
W prezentowanym numerze „Tekstualiów” 2019, nr 1 (56), oprócz artykułu Jonathana Lavery’ego, który porządkuje kwestię relacji gatunków filozoficznych i form literackich, zamieszczony został między innymi tekst Jana Skarbka-Kazaneckiego zatytułowany „Sympozjum jako przestrzeń dyskursu filozoficznego: Ksenofanes i krytyka tradycji poetyckiej”. Pokazuje on wzajemne określanie się dyskursu filologicznego, filozoficznego i genologicznych powinowactw z doświadczeniem egzystencjalnym oraz strategiami tekstowymi i performatywnymi. Marjorie Perloff w artykule „Filozofia pisana jak poezja: syntaksa literacka Wittgensteina” analizuje z kolei poetykę tekstów autora „Traktatu logiczno-filozoficznego”.
W numerze 4 (55) 2018 „Tekstualiów” zatytułowanym „Beckett w Polsce” pod redakcją Tomasza Wiśniewskiego podejmujemy próbę zmierzenia się z pytaniem o to, co stoi u podstaw trwałego wniknięcia twórczości Becketta w kulturę polską. Niezwykle istotna staje się tu specyfika „polskiego Becketta” na tle tendencji globalnych oraz główne kierunki ewolucji jego recepcji w Polsce.
Zapraszamy do lektury „Tekstualiów” 2018, nr 3 (54), których temat przewodni to „Porównanie i metoda. Metody studiów porównawczych”. Przeważająca część artykułów zamieszczonych w tym wydaniu kwartalnika jest zorientowana historycznie.
„Przedstawiając w tym numerze „Tekstualiów” studia poświęcone piosence, chcielibyśmy zachęcić czytelników do refleksji nad tym szczególnym polem funkcjonowania i tworzenia literatury. Istotą piosenki – jako fenomenu tekstowego, muzycznego, kulturowego, społecznego w końcu – jest jej »pośredniość«. Wynika to z dwukodowej natury komunikatu, jakim jest piosenka, oraz z jej swoistej funkcji mediacyjnej, którą pełni w kulturze[...]”.
Interkulturowość – wielokulturowość – zderzenie kultur? W numerze czasopisma 4 (51) 2017, który ukazał się pod koniec grudnia 2017 r., zastanawiamy się nad koncepcją interkulturowości i jej współczesnymi literackimi reprezentacjami.
W najnowszym numerze „Tekstualiów” staramy się prześledzić teksty pisarzy, którzy w różnorodny sposób podejmowali dialog z polską filozofią – czy to tworząc oryginalne propozycje filozoficzne, czy sięgając do dorobku filozofów polskich.
Numer 2 (49) „Tekstualiów” 2017 stanowi próbę zmierzenia się (…) z owym „negatywnym” dziedzictwem dwudziestowiecznej sztuki i estetyki lub też z tym, co współcześni autorzy proponują określać mianem wpisanej w sztukę nowoczesną „tradycji negacji”.
Czym zatem jest nadinterpretacja? – szkodliwym ekscesem, popełnionym z rozmysłem (lub nie) nadużyciem względem tekstu, pomyłką, przekłamaniem (jak stwierdziłby choćby Umberto Eco)? Czy może praktyką pozwalającą otworzyć dane dzieło na nowe odczytania, odkryć w nim inne, niebrane wcześniej pod uwagę sensy?
